Olga Nederkoorn startte als docente Nederlands vmbo op ’t Venster. Daar raakte ze geïnspireerd om werk te maken van taalontwikkelend lesgeven, en wel schoolbreed. “Taalsteun is niet iets van alleen de docent Nederlands.”
Ze moet er nog een beetje om lachen. Om hoe ze vol ideeën om leerlingen te inspireren met literatuur, met poëzie, met taal, als docent Nederlands op ’t Venster begon. “Ik kwam van een koude kermis thuis,” vertelt ze openhartig. “Wat ik wilde, kon nog niet. Waar taalvaardigheid voor mij vanzelfsprekend is, kwam ik erachter dat dat voor veel van mijn leerlingen niet geldt. Dat bemoeilijkt het leren. Werk aan de winkel dus!”
Olga ging na op welke manieren ze hun taalvaardigheid kon beïnvloeden. “Het zijn namelijk zulke leuke leerlingen! Ze zijn hartstikke leerbaar en hebben zoveel in hun mars. Om hun potentie waar te maken, is een goede woordenschat onmisbaar. Mijn eigen onwetendheid was mijn inspiratie: ik ben onderzoek gaan doen naar de woordenschatbeleving in het onderwijs onder leerlingen van ’t Venster.”
Woordenschatkaart
Van daaruit ontwikkelde ze in 2022 de Werk-aan-je-woordenschatkaart. “Het is een hulpmiddel. De essentie is dat we tijdens de lessen vaak cognitieve academische (vak)taal (CAT) gebruiken, zonder de betekenis ervan uit te leggen in dagelijks algemeen taalgebruik (DAT). Dat vergroot de kans dat onze leerlingen iets niet begrijpen, wat leren bemoeilijkt. Kansengelijkheid valt of staat evengoed met taal en woordenschat.”
“Daarom is het zaak om in de les constant te schakelen van DAT naar CAT en terug. Met taalsteun kunnen leerlingen zich de CAT-taal écht eigen maken. Denk aan een voorbeeld geven bij moeilijke begrippen, een afbeelding laten zien of een anekdote vertellen.” De kaart op A5-formaat helpt docenten - ongeacht het vak - op een speelse manier kleine, eenvoudige aanpassingen te doen tijdens de voorbereiding van hun les. “Als je op deze manier werkt aan woordenschat, dan heeft jouw leerling aan het einde van zijn middelbareschooltijd een uitgebreid lexicon tot zijn beschikking.”
Impact ervaren
Maar ja, hoe voorkom je dat zo’n initiatief als ‘weer iets extra’s’ bij collega’s gevoeld wordt? Ze besloot het docententeam een workshop te bieden. “Mijn insteek was vooral: bewustwording. Eerst de reden waarom we dit doen overbrengen en dan pas bespreken hoe makkelijk je dit in je les kunt invoegen.”
Collega’s kregen eerst een tekst met vragen, net zoals leerlingen in de klas. “Met daarin door elkaar gehusselde niet-bestaande woorden om ze te laten ervaren hoe ’t voelt als je een opdracht moet doen over een tekst die je niet begrijpt. Ze reageerden precies zoals leerlingen: om zich heen kijken wie het wel begrijpt, ‘huh, wat staat hier?!’, ‘dit snap ik niet, hoor’. De boze en gefrustreerde reacties waren een herkenning, en meteen ook de erkenning om hier met z’n allen werk van te maken.”
Verankeren
Trots vertelt Olga dat deze methode in het taalbeleid van ’t Venster is opgenomen. “Het blijft een kwestie van warmhouden. Bij lesbezoeken kijken afdelingshoofden ook naar hoe collega’s taalontwikkelend werken. En tijdens overleg deel ik vaak iets nieuws of leuks over taalontwikkeling. Ook bij docenten geldt de kracht van herhaling,” zegt ze met een knipoog. “In de toekomst kan een taalcoördinator binnen school helpen om dit goed te verankeren.”
Daarnaast introduceerde ze ‘De vijf woorden van de week’. Elke week vijf nieuwe woorden, die voor leerlingen vaak onbekend zijn en veel voorkomen in (examen)teksten. “Die hangen dan overal op school, ook bij de administratie. Dat werkt laagdrempelig: het maakt niet uit hoe, als je die woorden die week maar gebruikt. Door de herhaling in verschillende contexten voegen leerlingen ook die woorden weer toe aan hun woordenschat.”
Leescultuur versterken
Verder actualiseert ze nu in het kader van het leesbeleid de bibliotheek, die meer boeken krijgt. “Want leerlingen gaan meer lezen in de les. In een boek, dat ze - met hulp van docenten - zelf uitkiezen. Zo spreken we ook hun autonomie en nieuwsgierigheid aan. En docenten geven het goede voorbeeld door dan zelf ook te lezen. Deze school ademt straks lezen,” verheugt ze zich. “Toch blijf ik mezelf bevragen: hoe inspireer je een kind om te lezen, om zich te verrijken met een taal en leescultuur die voor ons vanzelfsprekend zijn? Dat verdient elk kind!”
.png)
.png?width=262&height=200&mode=crop)
Geef per categorie de keuze voor het gebruik van cookies aan. Wij hebben de cookies van Google Analytics volledig geanonimiseerd en daarom mogen wij die plaatsen zonder toestemming.
In onze Privacyverklaring is hier meer over te lezen. Graag de beste website ervaring? Vink dan alle vakjes aan.
